Online εργαστήρια

για την αρχαία ελληνική φιλοσοφία και την πρόσληψη της αρχαίας κινεζικής φιλοσοφίας στη Δύση
Μάρτιος-Νοέμβριος 2023

Η έννοια του φιλοσόφου και της φιλοσοφίας στον Ξενοφώντα

Μελίνα Ταμιωλάκη (Πανεπιστήμιο Κρήτης)

Περίληψη
Με άξονα το έργο του Ξενοφώντα, η ομιλήτρια παρουσιάζει σύγχρονες προσεγγίσεις του, διερευνά σε αυτό τη λεξιλογική χρήση των όρων «φιλοσοφία», «φιλοσοφεῖν», «φιλόσοφοι», «φιλοσοφοῦντες» και αναλύει τις φιλοσοφικές ιδέες «εγκράτεια, «φιλία», «εθελούσια υποταγή», «γνώση». Στο ερώτημα εάν είναι φιλόσοφος ο Ξενοφώντας και τι είδους φιλόσοφος είναι η ομιλήτρια απαντά ότι δεν είναι ένας φιλόσοφος με την έννοια ότι δομεί ένα φιλοσοφικό σύστημα με συγκεκριμένες αρχές αλλά ένας πολιτικός στοχαστής.

Ομιλήτρια
Η Μελίνα Ταμιωλάκη είναι Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης. Στα ερευνητικά της ενδιαφέροντα περιλαμβάνονται η αρχαία ελληνική ιστοριογραφία, η πολιτική σκέψη στην αρχαία Ελλάδα, ο Ξενοφώντας και οι συγκριτικές προσεγγίσεις ανάμεσα σε αρχαίους πολιτισμούς.

Λέξεις-κλειδιά
Ξενοφών | Πλάτων | Ισοκράτης | Σωκράτης | «Απομνημονεύματα» | «Οικονομικός» | «Συμπόσιον» | «Κύρου ανάβασις» | «Κυνηγετικός» | «Πόροι» | Σόλων | Σοφιστές | σοφία | φιλοσοφεῖν | φιλοσοφία | φιλόσοφοι | φιλοσοφοῦντες | εγκράτεια | φιλία | εθελούσια υποταγή | γνώση | Κομφούκιος | Νίτσε | Θουκυδίδης

Θέματα συζήτησης
  • Η ρευστότητα του όρου «φιλοσοφία» τον 5ο αι. π.Χ. και η δόμηση της έννοιας του «φιλοσοφικού συστήματος» τον 18ο αι.
  • Το τρίπτυχο φιλοσοφία-σοφιστική-διαλεκτική στον Αριστοτέλη.
  • Η πολιτική προσέγγιση της φιλοσοφίας στον Ξενοφώντα με στόχο την ευβουλία και την καλοκαγαθία και η διάκριση σοφιστών/φιλοσόφων
  • Η συμπεριληπτική έννοια της φιλοσοφίας στον Ξενοφώντα και οι διαφορετικές χρήσης της λέξης
  • Η ιστορία της φιλοσοφίας και ο καθορισμός του φιλοσοφικού κανόνα που αποκλείει τον Ξενοφώντα από τους φιλοσόφους.
  • Η πολιτική διάσταση της φιλοσοφίας και το δίπτυχο λόγος-πράξη ως σημείο σύγκλισης του Ξενοφώντα με την κινεζική φιλοσοφία και τον Κομφούκιο
  • Τελικά, υπηρετεί ο Ξενοφώντας κάποιο φιλοσοφικό σύστημα με συγκεκριμένες αρχές;
  • Πώς προσλαμβάνει ο Νίτσε τον Ξενοφώντα και ποιο είναι το ιδεολογικό υπόστρωμα αυτής της πρόσληψης;
  • Η σύγκλιση Θουκυδίδη-Ξενοφώντα ως προς την εννοιολόγηση της φιλοσοφίας ως μιας διανοητικής δραστηριότητας με σκοπό την πολιτική δράση
  • Υπάρχει αντίστιξη των όρων φιλοσοφία-ρητορική στον Ξενοφώντα;
  • Εάν υποθέσουμε ότι ο Ξενοφώντας είναι φιλόσοφος, τότε τι λογής φιλόσοφος είναι; Είναι φιλόσοφος αντιπροσωπευτικός της σωκρατικής παράδοσης ή συμπυκνώνει διαφορετικές φιλοσοφικές παραδόσεις;
Συμμετέχοντες/ουσες
  • Π. Γκολίτσης
  • Δ. Κόκορης
  • Σ. Κουλουμέντας
  • Γκ. Μαγγίνη
  • Χ. Μπάλλα
  • Γ. Πίσσης