Online εργαστήρια
Από τον μύθο στον λόγο; Επανεξετάζοντας τον μεμιγμένον Φερεκύδη
Σταύρος Κουλουμέντας (Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων)
Περίληψη
Ο ομιλητής υπογραμμίζει ότι, παρά το γεγονός ότι οι έννοιες μύθος-λόγος φαίνονται εκ διαμέτρου αντίθετες, στην αρχαία φιλοσοφία βρίσκονται σε διαρκή διάλογο. Επίσης, αναφέρεται στη σημαντική συμβολή του Αριστοτέλη ως προς την οριοθέτηση του πεδίου της φιλοσοφίας στο έργο του Μετά τα Φυσικά, τονίζοντας παράλληλα το γεγονός ότι ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος μελετά το «φιλοσοφεῖν» υπό ένα στενό πρίσμα και δύσκολα κάποιος θα τον χαρακτήριζε «αντικειμενικό» ιστορικό της φιλοσοφίας. Στο πλαίσιο αυτό, αφού παρουσιάζει τη θεοκοσμογονία και τις καινοτομίες του Φερεκύδη (χρήση πεζού λόγου, εμφατική παρουσία του συγγραφέα στο έργο, απόρριψη της γέννησης των θεών, σύνδεση των θεών με την οργάνωση του κόσμου, ο Δίας ως δημιουργική δύναμη), τον θεωρεί πρώτο κριτικό αναθεωρητή της ποιητικής παράδοσης και αποκαθιστά τη θέση του ως στοχαστή στην πρώιμη φιλοσοφική σκέψη, υιοθετώντας μια αναθεωρημένη αντίληψη της φιλοσοφίας.
Ομιλητής
Ο Σταύρος Κουλουμέντας είναι επίκουρος καθηγητής Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας στο Τμήμα Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Στα ερευνητικά του ενδιαφέροντα συμπεριλαμβάνονται η αρχαία Φιλοσοφία και Επιστήμη, αλλά και η κριτική έκδοση κειμένων.
Λέξεις-κλειδιά
Μύθος | Λόγος | Αριστοτέλης | Πλάτων | Φερεκύδης | Μετά τα Φυσικά | Παρμενίδης | Ηράκλειτος | Ξενοφάνης | Αιτιότητα | Θαλής | Θεολόγοι | Φιλόσοφοι | Θεοκοσμογονία | Ησίοδος | Αναξαγόρας | Ορφέας | Πυθαγόρας
- Διάκριση στα Μετά τα φυσικά του Αριστοτέλη μεταξύ θεολογίας και φυσιολογίας και όχι μεταξύ θεολογίας και φιλοσοφίας. Ο Αριστοτέλης λαμβάνει υπόψη του και τις δύο παραδόσεις, της θεολογίας και της φυσιολογίας, χωρίς να τις διακρίνει όπως θέλησε να τις διακρίνει η ιστοριογραφία της φιλοσοφίας. Η ιδέα ότι διακρίνει τη θεολογία του Ησίοδου και του Φερεκύδη από τη φιλοσοφία είναι εσφαλμένη, ενώ τη διαχωρίζει από τη φυσιολογία με την έννοια ότι απαντούν σε διαφορετικά ερωτήματα.
- Ο Φερεκύδης είναι ο πρώτος φιλόσοφος κατά τον Tiedemann, και κατά τους νεοπλατωνικούς ο πρώτος κρίκος της αλυσίδας Φερεκύδης-Πυθαγόρας-Πλάτων. Η ιδέα ότι είναι δάσκαλος του Πυθαγόρα και εισηγητής της ιδέας της μετεμψύχωσης διαδεδομένη ήδη στα ελληνιστικά χρόνια
- Πώς εισάγονται οι ιδέες της αθανασίας της ψυχής και της μετεμψύχωσης/μετενσάρκωσης στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία;
- Ο όρος «μεμιγμένος» που χρησιμοποιεί ο Αριστοτέλης για τον Φερεκύδη αναφέρεται στη διάκριση μεταξύ ποιητών που χρησιμοποιούν τον μύθο και αυτών που χρησιμοποιούν τον λόγο ή και στα διαφορετικά γένη του λόγου (ποιητικός-πεζός λόγος);
- Π. Γκολίτσης
- Π. Θανασάς
- Δ. Κόκορης
- Γκ. Μαγγίνη
- Γ. Στείρης